مقدمه

پرورش دامهایی که از مقدار تولید (شیر، گوشت و…) بالایی برخوردارند، مستلزم اعمال مدیریت در مطلوب ترین سطح ممکن است. خوراک دام و طیور یکی از مهمترین عوامل مدیریتی مؤثر در بازده اقتصادی گله است. ما در سایت گروه تولیدی خوراک دام وطیور آراد صدف به دنبال تشریح این عوامل تائثیر گذار در بازدهی گله میباشیم.

عدم تغذیه صحیح باعث پایین آمدن تولید و در نتیجه بالا رفتن هزینه تولید میشود. هزینه مربوط به خوراک دام و طیور در ایران بیش از ۶۰ درصد سرمایه جاری است، خرید به موقع علوفه، خوراک و کاهش ضایعات آن در پایین آمدن هزینه تغذیه مؤثر است. یک دامپرور موفق موقع فراوانی محصول، خوراک دام خود را تهیه مینماید.

بدیهی است یك برنامه تغذیه ای مناسب برای دستیابی به تولید مطلوب و اقتصادی، باید از كیفیت مطلوب مواد خوراكی، مقدار مناسب مصرف خوراك، تناسب و تعادل مواد مغذی موجود در خوراك با احتیاجات دام و زمان مناسب مصرف برخوردار باشد.
تهیه و آماده كردن خوراك یكی از مهم ترین مراحل تغذیه دام می باشد.

یك دامپرور موفق باید بتواند پس از تهیه نمودن مواد خوراكی (علوفه و مواد متراکم) به نحوی آنها را نگهداری و آماده نماید كه نه تنها از كیفیت آن كاسته نشود بلكه باعث بهبود كیفیت آن گردد، بدین منظور باید بتواند نگهداری علوفه خشك، سیلو نمودن مواد علوفه ای، تهیه و آماده كردن مواد كنسانتره را به بهترین نحو انجام دهد به طوری كه هنگام مصرف از كیفیت مطلوبی برخوردار باشد.

 

انواع مواد غذایی مورد استفاده توسط دام و طیور

خوراک دام و طیور مورد استفاده در تغذیه دام از دو منشأ گیاهی و حیوانی تأمین می شود.
مواد خوراكی با منشأ گیاهی: از انواع آن می توان غلالت، علوفه مرتع، علوفه غلالت، مواد سیلویی، ریشه ها و غده ها را نام برد. مواد خوراكی با منشأ حیوانی: از انواع آن می توان پودر گوشت، شیر و فراورده های آن، پودر خون، پودر ماهی و سایر موارد مشابه را نام برد.

علوفه

خوراک گیاهی و پر حجم که دارای ارزش غذایی بوده و خوش خوراک می باشد مانند: یونجه، شبدر و سیلوی ذرت. وجود علوفه به میزان حداقل ۵/۱ درصد وزن بدن گاو شیری ضروری است. علوفه دارای انرژی، پروتئین و قابلیت هضم کمتری نسبت به کنسانتره بوده و فیبر آن (سلولز، همی سلولز و لیگنین) بیشتر می باشد.

مهم ترین عامل تعیین کننده کیفیت علوفه، مرحله رشد در هنگام برداشت است به عنوان مثال برای یونجه بهترین زمان برداشت هنگامی است که ۱۰ درصد مزرعه به گل دهی رسیده باشد.

هر چقدر علوفه به مرحله زایشی نزدیک تر شود دیواره سلولی و لیگنین آن افزایش یافته و به دنبال آن قابلیت هضم کاهش می یابد. علوفه های خشبی به خصوص آنهایی که فیبر بیشتری دارند مانند کاه به دلیل قابلیت هضم کمتر مدت زمان بیشتری در شکمبه مانده و بر تولید شیر یا گوشت اثر منفی گذاشته و تولید را کاهش می دهند.

انرژی علوفه کمتر از غلالت است. مواد علوفه ای شامل دو دسته لگومینه و گرامینه (گندمیان)می باشد و به سه شكل تازه سبز، خشك شده و مواد سیلویی در خوراک گاو استفاده می شود.

میزان مصرف و کیفیت علوفه ها تا حدود زیادی به مرحله رشد آنها بستگی دارد. گیاهان اگر در سن مناسب و از زمینهای کوددهی شده برداشت گردد، حاوی پروتئین و انرژی زیادی خواهند بود. با افزایش سن علوفه، نسبت برگ به ساقه کاهش یافته و میزان پروتئین آن کم می شود.

علوفه های لگومینه:

علوفه های لگومینه شامل یونجه، شبدر، اسپرس و… هستند. دارای برگ های پهن و پروتئین مناسب می باشند. به علت بروز بیماری هایی همچون نفخ، به ندرت از این گونه محصوالت به صورت چرا یا تغذیه با علوفه سبز استفاده می شود.

لگومینه ها در مقایسه با گندمیان پروتئین، کلسیم، فسفر، منیزیم، گوگرد و مس بیشتری دارند. عملکرد لگومینه ها در واحد هکتار زیاد است و رشد آنها باعث بهبود حاصل خیزی خاک نیز می شود.

علوفه های گرامینه(گندمیان ):

علوفه های گرامینه(گندمیان ) گرامینهها جزء گیاهان علوفه ای ارزشمند در تغذیه هستند و حاوی مقادیر مناسبی از انرژی و پروتئین میباشند.

برای داشتن بهترین عملکرد کمی و کیفی الزام است گیاهان مذکور در مرحله مناسب از رشد برداشت شوند. یکی از انواع آنها علف چاودار یک ساله است که گونه ای زودرس می باشد.

اگر زمان و مرحله برداشت علف چاودار به درستی انجام گیرد می توان از این محصول، علوفه و سیلوی با کیفیت تهیه نمود. مقادیر مناسبی از برخی مواد معدنی ارزشمند در این گیاهان وجود دارد. بخش علفی این گیاهان ممکن است پیش از تشکیل دانه ( قصیل ) به مصرف دام برسد. یکی دیگر از روشهای مصرف آن استفاده از کاه باقی مانده پس از برداشت دانه در تغذیه دام می باشد.

چربی

چربی، منبع فشرده انرژی است. چندین نوع از چربی های حیوانی و گیاهی یا روغنها، در دسترس هستند که می توانند در تغذیه گاوها مورد استفاده قرار گیرند. مقدار مصرف و نیز واکنش حیوان در مصرف چربی ها بر اساس اسید چرب محتوای آن (اشباع و یا غیراشباع بودن آنها) متفاوت خواهد بود.

کل چربی اضافه شده به جیره، نباید بیش از ۴ ‌درصد بر اساس ماده خشک جیره شود. منابع چربی های مورد استفاده در خوراک گاو دارای انواع مختلفی است که بر اساس پاسخ به نوع چربی به صورت زیر طبقه بندی می شود:
١- چربیهای خنثی در شکمبه: به مقدار کم در جیره نشخوارکنندگان استفاده می شود و اثرات بسیار کمی بر قابلیت هضم مواد خوراکی دارند. این چربی ها در شکمبه شامل اسیدهای چرب اشباع و چربی های هیدروژنه هستند.
2- چربیهای فعال در شکمبه: این چربی ها به شدت مانع تخمیر میکروبی در شکمبه شده و قابلیت هضم مواد خوراکی را با درجات متفاوت کاهش می دهند.

این چربی ها در شکمبه شامل چربی هایی با منشأ حیوانی (نظیر پیه)، روغن گیاهی (نظیر روغن کلزا)، دانه های روغنی (نظیر دانه سویا) و چربی به دست آمده از باقی مانده مواد خوراکی گیاهی حاصل از فراوری می باشد
3- چربیهای محافظت شده: این نوع چربی ها به عنوان منابع مقاوم در برابر میکروارگانیسم های شکمبه ای به طور وسیع در جیره نشخوارکنندگان به کار رفته و موجب تغییر الگوی اسیدهای چرب بافت های بدن و شیر می شوند.

از روش های مقاوم کردن چربی ها در مقابل اشباع شدن در شکمبه، استفاده از نمک های کلسیمی اسیدهای چرب و چربی اسیدی می باشد.

مکمل های معدنی

به طور کلی خوراک دام و طیور برای دام های مختلف نیازمند مکمل های معدنی می باشد. مواد معدنی مخلوط شده به فرمول های مختلفی وجود دارند.

مکمل های معدنی را می توان به طور جداگانه در اختیار دام قرار داده یا با مخلوط کردن آن با کنسانتره به مصرف دام رساند.

مکملهای ویتامینی: میکروب های شکمبه قادر به ساخت بسیاری از ویتامین های ضروری )B و K )در نشخوارکنندگان می باشند.

بنابراین در جیره این حیوانات تنها باید ویتامین های محلول در چربی مانند A ،D و E مدنظر قرار گیرد. مکمل های ویتامینی را با مخلوط کردن با بخش کنسانتره جیره به مصرف دام می رسانند.

مکملهای ویتامینی

میکروب های شکمبه قادر به ساخت بسیاری از ویتامین های ضروری (B و K )در نشخوارکنندگان می باشند. بنابراین در خوراک گاو این حیوانات تنها باید ویتامین های محلول در چربی مانند A ،D و E مدنظر قرار گیرد. مکمل های ویتامینی را با مخلوط کردن با بخش کنسانتره جیره به مصرف دام می رسانند.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر،مشاوره و خرید محصول به صفحه سفارش محصول مراجعه فرمایید.